ΥΠΕΡΤΡΟΦΕΣ: Επιστροφή στη φύση ή ακόμη μία τάση;

Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα ακούμε για τις υπερτροφές. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για τροφές που χρησιμοποιήθηκαν πολύ σε παλιότερες εποχές, εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια και ανακαλύπτονται εκ νέου σήμερα – πολλές δε από αυτές υπάρχουν ήδη στην κουζίνα μας.
Πρόκειται για  τροφές που καταναλώνονται συνήθως ωμές και θεωρείται πως έχουν υψηλή συγκέντρωση  θρεπτικών συστατικών, όπως είναι οι βιταμίνες, τα  αντιοξειδωτικά, τα μέταλλα, τα Ω3 και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, κ.ά.) και μεγάλη διατροφική αξία.
Μιλάμε γι΄ αυτήν την νέα τάση στη διατροφή με τον συνεργάτη της εφημερίδας μας,  κλινικό διαιτολόγο – διατροφολόγο  & Υπ. Διδάκτωρ του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Βαραγιάννη:

 Κύριε Βαραγιάννη, τι ακριβώς είναι οι υπερτροφές;

Πρόκειται για ένα νέο όρο που κυκλοφορεί ευρέως στον τομέα των τροφίμων και της διατροφής, και χαρακτηρίζει τις τροφές με ασυνήθιστα υψηλή συγκέντρωση σε θρεπτικά συστατικά τα οποία ωφελούν την υγεία. Αφορούν κυρίως λαχανικά, φρούτα, καρπούς, φύκια κ.α. Αξίζει να επισημανθεί όμως ότι επιστημονικά ο όρος δεν έχει καθιερωθεί μέχρι στιγμής, ενώ αντίθετα εμπορικά και δημοσιογραφικά χρησιμοποιείται ευρέως. Αυτό όμως που ισχύει με σιγουριά είναι ότι η κατανάλωσή τους (ή η υπερκατανάλωση) δεν υποκαθιστά την αναγκαιότητα για μια διατροφή που χαρακτηρίζεται από μέτρο, ποικιλία και ισορροπία, αποτελούμενη από τοπικά και εποχικά προϊόντα.

Η μεγάλη εξάπλωση των τροφών αυτών τα τελευταία χρόνια έχει να κάνει με την επιστροφή του κοινού σε πιο παραδοσιακούς τρόπους ζωής; Ή συμβαίνει το αντίθετο; Η διαφήμιση των υπερτροφών δηλαδή έχει συμβάλει σε πιο ισορροπημένη διατροφή;

Το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού για τα 'υπερτρόφιμα' είναι αποτέλεσμα της γενικότερης στροφής προς μια πιο προσεγμένη και υγιεινή διατροφή που επιφέρει ευεργετικά οφέλη στην υγεία και τον οργανισμό. Η βιομηχανία τροφίμων παρατηρώντας την τάση αυτή προωθεί και διαφημίζει αποτελεσματικά αντίστοιχα προϊόντα που εξυπηρετούν καλύτερα το καταναλωτικό κοινό. Πάντως το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού στην Ελλάδα δεν έχει επιστρέψει και δεν ακολουθεί πιστά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής ή τρόπο διατροφής όπως είναι η Μεσογειακή Διατροφή. Αυτό φάνηκε και στην πρόσφατη μελέτη 'ΥΔΡΙΑ' η οποία έδειξε ότι οι νεότερες ηλικίες  έχουν μικρό βαθμό προσκόλλησης στη Μεσογειακή Διατροφή. 

Ποιες είναι οι ευεργετικές ιδιότητες αυτών των τροφών; Και είναι το ίδιο ευεργετικοί, ας πούμε, οι ωμοί καρποί με τις επεξεργασμένες υπερτροφές;

Θεωρητικά οι τροφές αυτές προσφέρουν προστασία από νοσήματα φθοράς, μεγαλύτερη ενέργεια, ζωτικότητα και ευεξία δρώντας αναζωογονητικά και αντιγηραντικά, χωρίς όμως να έχουν αποδειχτεί πλήρως επιστημονικά όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί υγείας. Συνήθως τα ανεπεξέργαστα τρόφιμα διατηρούν σε μεγαλύτερο βαθμό τα πολύτιμα θρεπτικά τους συστατικά με τις ιδιότητες τους σε σχέση με τα πιο επεξεργασμένα.

Βότανα και μπαχαρικά. Νοσταλγία ανατολίτικων γεύσεων ή μεγάλος σύμμαχος της υγείας; Και των διαιτολόγων ίσως, αν σκεφτούμε πως αντικαθιστούν το αλάτι.

Πράγματι στη χώρα μας βρίσκουμε τεράστια ποικιλία σε βότανα και μπαχαρικά τα οποία χαρίζουν μοναδικές γευστικές νότες, ενώ ορισμένα φαίνεται ότι θωρακίζουν τον οργανισμό προσφέροντας μια αντιοξειδωτική ασπίδα. Στην διαιτολογική πρακτική είναι ιδιαίτερα χρήσιμα. Συχνά προτείνονται σε υπερτασικούς ασθενείς, καθώς μπορούν και αντικαθιστούν το αλάτι, ή σε  καρκινοπαθείς μιας και τονίζουν και ενδυναμώνουν τα γευστικά ερεθίσματα ή την όρεξη. Τέλος, έχουν ελάχιστο θερμιδικό περιεχόμενο και μπορούν άνετα να ενταχθούν σε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής απώλειας βάρους.  

…………………………….

Ποιες είναι οι συχνότερες υπερτροφές

Παρότι ο κατάλογος διαρκώς επεκτείνεται, μπορεί να πει κανείς πως οι πιος σημαντικές υπερτροφές θεωρούνται:

Α.  Ορισμένα φρούτα, όπως τα πολύ γνωστά μας ρόδι, μούρα, μπλε βατόμουρα, σμέουρα, φράουλες, σταφύλι  ή τα λιγότερα καθημερινά  goji, κράνμπερι, αβοκάντο, καρύδα, acai, ιπποφαές, τα οποία όμως βρ΄σικει κανείς εύκολα σήμερα σε ενημερωμένα καταστήματα.

Β. Ξηροί καρποί , όπως τα καρύδια, τα αμύγδαλα και τα κάσιους, σπόροι και δημητριακά, όπως ο λιναρόσπορος, η ζέα, κ.ά.

Γ. Όσπρια, όπως τα κόκκινα φασόλια

Δ. Κάποια λαχανικά, όπως τα γνωστά μας μπρόκολο και σπανάκι

Ε. Μερικά φύκια,  βλ. τη διάσημη σπιρουλίνα

ΣΤ. Βότανα, όπως το τζίντζερ και το ginkgo biloba ή μπαχαρικά όπως π.χ. η κανέλλα Κεϋλλάνης

Ζ. Μελισσοκομικά προϊόντα, όπως το μέλι, ο βασιλικός πολτός, η γύρη, το κερί.

Αξίζει να τονίσουμε ωστόσο πως στις superfoods εντάχθηκαν τελευταίως και ορισμένες τροφές που υπάρχουν ήδη στην καθημερινή διατροφή μας, όπως τα αβγά (που παλαιότερα είχαν αδίκως, όπως καταδείχτηκε, κατηγορηθεί για αύξηση στα επίπεδα της χοληστερόλης), η μαύρη σοκολάτα, το ταχίνι, το γιαούρτι, το ελαιόλαδο, αλλά και επεξεργασμένες τροφές με βάση πρώτες ύλες που ανήκουν στις υπερτροφές, όπως π.χ. το παστέλι ή πολλές μπάρες δημητριακών. Στις υπερτροφές βρίσκουμε επίσης και ποτά, όπως το πράσινo και το μαύρο τσάι, που περιέχουν αντιοξειδωτικά, τα οποία δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες και προλαμβάνουν /περιορίζουν την καταστροφή των υγιών κυττάρων, προστατεύοντας έτσι από τον καρκίνο  και περιορίζοντας τη γήρανση.

Πού ωφελούν οι υπερτροφές

Εκτός από την αντιοξειδωτική, που είναι η κύρια δράση τους, οι υπερτροφές υποστηρίζεται πως βοηθούν στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, συμβάλλουν στην αντοχή του οργανισμού στις ασθένειες, στην καλή διάθεση, στην υπερκόπωση αλλά και στη σεξουαλική λειτουργία.