Για ποια Ευρώπη μιλάμε;

Φέτος συμπληρώνονται εξήντα χρόνια από τη συνθήκη της Ρώμης και την ίδρυση της ΕΟΚ. Ενώ, λοιπόν, θα αναμέναμε η επέτειος αυτή να γιορταστεί μεγαλοπρεπώς και θριαμβευτικά, τέσσερα ισχυρά κράτη της Ευρώπης θα έλεγε κανείς ότι «χάλασαν» την επέτειο. Για πρώτη φορά η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ και de facto ηγετική δύναμη στο περιθώριο της Συνόδου της Μάλτας παραδέχτηκε πως ο ρεαλισμός επιβάλλει μια ΕΕ με διαφορετικές ταχύτητες και την υποχώρηση από ένα θεμελιώδες και ενιαίο δόγμα λειτουργίας της Ένωσης, ενώ δεν δίστασε να υποστηρίξει πως δεν πρέπει να συμμετέχουν όλες οι χώρες-μέλη στα ίδια στάδια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στο πλευρό της συντάχθηκε και ο Ολάντ, ο οποίος υποστήριξε πως «ναι, θα υπάρξουν πολλές ταχύτητες». Είναι γεγονός πως τέσσερα από τα ισχυρότερα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, και Γερμανία) υπό τη σκιά του Brexit, του προσφυγικού, της τρομοκρατίας και των νέων δεδομένων, που δημιούργησε η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ κάνουν ανοικτά λόγο για μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων με αποκλεισμούς για τα άλλη μέλη, τα οποία θα λειτουργούν ως δορυφόροι. Ο απερχόμενος Φρανσουά Ολάντ επισήμανε χαρακτηριστικά: «Ενότητα δεν σημαίνει και ομοιομορφία»!

Προμηνύουν όλα αυτά το τέλος του Ευρωπαϊκού ονείρου; Προμηνύουν το τέλος της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης; Μήπως εντέλει η Ενωμένη Ευρώπη ήταν μια ουτοπία; Ένα είναι σίγουρο. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα νοσεί και νοσεί βαθύτατα! Είναι γεγονός, ότι τα τελευταία χρόνια κυριάρχησε η πολιτική της λιτότητας και των αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών, που επέβαλε κατά κύριο λόγο η Γερμανία. Αυξήθηκαν, εξαιτίας ιδίως των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, οι ταχύτητες ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές οικονομίες και επιδεινώθηκε το πρόβλημα της συνοχής. Η προσφυγική κρίση με κύρια θύματα ιδίως τις χώρες, που λειτουργούν ως πύλες εισόδου στην Ευρώπη, ήτοι Ιταλία και Ελλάδα, ενίσχυσε τις τάσεις ξενοφοβίας με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα ποσοστά των ακροδεξιών λαϊκιστικών κομμάτων σχεδόν παντού στη Ευρώπη. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά ήρθε και το Brexit να ανεβάσει κατακόρυφα τα ποσοστά του ευρωσκεπτικισμού. Οι κρίσιμες μάλιστα εκλογικές αναμετρήσεις σε σημαντικές ευρωπαϊκές αυξάνουν το κλίμα ανησυχίας για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Προφανώς η Ευρώπη αυτή δεν έχει καμία σχέση ή προφανώς ελάχιστη με την Ευρώπη που οραματίστηκαν οι θεμελιωτές της και μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες (Αντενάουερ, Ντε Γκολ, Μιτεράν, Κωνσταντίνος Καραμανλής κά.), οι οποίοι οραματίστηκαν μια Ευρώπη της Αλληλεγγύης, του Ανθρωπισμού, της Ισοτιμίας, της Δικαιοσύνης, της Ευημερίας, της Ανάπτυξης. Ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αφήσουμε να δημιουργηθεί μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Μπορούν μάλιστα αυτό να το επιβάλλουν τέσσερις ηγέτες των ισχυρότερων κρατών μελών της ένωσης από μόνοι τους; Δεν υπάρχουν δημοκρατικές διαδικασίες για να ληφθεί μια τέτοια απόφαση;

 Κάποια στιγμή θα πρέπει να γίνει λόγος ίσως για αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Ευρωπαϊκές αξίες, όπως η δικαιοσύνη στα κράτη-μέλη, η ίση μεταχείριση και η αλληλεγγύη πρέπει να επανέλθουν στο κοινό ευρωπαϊκό τραπέζι μιας και έχουν δυστυχώς εκλείψει τα τελευταία χρόνια. Πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλα τα μέλη σήμερα περισσότερο από ποτέ πως δεν μπορεί ο καθένας να αντιμετωπίσει μόνος του τα προβλήματα. Αντίθετα, επιλύονται καλύτερα όταν η λύση τους συνιστά την κοινή συνισταμένη των προσπαθειών πολλών κρατών. Η ενισχυμένη συνεργασία στα πλαίσια της Ένωσης και όχι η διαχωρισμένη Ευρώπη, που θέλουν τα κλειστά «κλαμπ» εξουσιών να επιβάλλουν, είναι η διέξοδος στο σημερινό λαβύρινθο, που διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για αυτό η θέληση όλων μας πρέπει να είναι σταθερά προσανατολισμένη προς έναν ενιαίο σκοπό, ο οποίος δεν είναι άλλος από ένα σταθερό ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Στόχος μας είναι η ενίσχυση της συνοχής και της σύγκλισης των κρατών-μελών.

Εν ολίγοις πρέπει να αναζητήσουμε ένα κοινό ευρωπαϊκό όραμα, που θα μας εμπνεύσει και πάλι. Όπως ακριβώς το είχαν αναζητήσει οι μεγάλοι ηγέτες, που είχαν οραματισθεί την ίδρυση αυτής της Ένωσης…

                                                                                    Αθήνα,  13/3/2017

                                                                                    Κριτσίκης Αλέξανδρος

                                                                                            Δικηγόρος, ΜΔΕ